Grenzen Stellen, hoe doe je dat? 9 praktische tips

Als professional wordt er voortdurend een beroep op je gedaan. Maar ook als privépersoon is je leven vaak volgepakt met allerlei taken en verantwoordelijkheden. Het lijkt dat het om een timemanagement probleem gaat, maar als je eerlijk bent weet je wel beter. Het is veel meer dat je het lastig vindt je aan je eigen planning en agenda te houden.

Je zegt steeds ‘ja’, waar je ‘nee’ zou moeten zeggen. Waarom toch? Waarom zeg je niet gewoon wat je vindt? Wie heeft er eigenlijk de regie over jouw leven, de ander of jijzelf?

Je grens aangeven, blijkt lastiger dan het lijkt. Tenminste 4 factoren spelen daarbij een rol. In de cirkel van openheid help ik je bij het maken van een analyse van jouw situatie en kom ik met praktische tips hoe je beter kunt opkomen voor jezelf.

Ik loop de vier velden van het model met je langs:

1. Het kan niet: over macht
2. Het mag niet: over cultuur
3. Ik kan het niet: over vaardigheden
4. Ik mag het niet: over zelfbewustzijn

Het kan niet: over macht

Vaak speelt machtsongelijkheid een rol. Als medewerker bevind je je in een afhankelijkheidspositie. Als je leidinggevende je vraagt een uurtje over te werken, omdat een order nog die dag de deur uit moet, dan is het lastig daar tegenin te gaan.  Als het om een incidentele situatie gaat, is dat misschien ook niet nodig, maar als zo’n verzoek structureel is, zul je het toch bij hem aan moeten kaarten.

Tip: vorm een coalitie met andere collega’s als dit probleem zich structureel voordoet en breng het in in het werkoverleg. Je bent dan minder kwetsbaar dan als eenling die voor zichzelf opkomt.

Tip: Als jullie een OR hebben, kun je het daar ook aankaarten. Macht corrigeer je met tegenmacht.

Het mag niet: over cultuur

Via de cultuur die er in je bedrijf heerst, krijg je allerlei impliciete boodschappen mee. Sommige zaken mag je wel ter sprake brengen, andere niet. Deze boodschappen bereiken je nooit expliciet, maar impliciet des te meer. Ik coachte eens een vrouw die aangaf ’s avonds graag te sporten. Na een dag werken, was het een perfecte manier om te ontspannen en haar hoofd leeg te maken. Eenmaal thuis van het sporten checkte ze vaak nog wel even haar mail. Steeds vaker kwam het voor dat er dan nog werk was binnengekomen. Dat konden soms hele documenten zijn die voor de meeting van de volgende ochtend nog even gelezen moesten worden. Ook viel het haar op dat als zij om 21.45 uur een mailtje stuurde er binnen 10 minuten een reactie op was. Kennelijk was iedereen ’s avonds nog aan het werk. Voor haar gevoel had ze op deze manier nooit meer vrij. Een keer had ze geweigerd het leeswerk te doen dat nodig was en was ze onvoorbereid de meeting binnengestapt. Het had haar een geïrriteerde reactie opgeleverd van de Scrummaster. Of ze wel loyaal was, was zijn vraag geweest.

Ieder mens heeft echter ook recht op een privéleven en men kan niet verwachten dat je altijd maar beschikbaar bent. In deze digitale wereld, waarin iedereen permanent met iedereen communiceert, vergt dat echter behoorlijk wat assertiviteit.

Tip: Breng bij het eerstvolgende Sprint-retrospective het punt van late mail ter sprake. Vraag hoe anderen daarmee omgaan en kom samen tot afspraken.

Ik kan het niet: over vaardigheden

Om je grens aan te geven, heb je ook vaardigheden nodig. Hoe geef je je grens aan zonder dat je direct in een conflict belandt?

Het belangrijkste is direct je grens aan te geven. Draai er niet omheen. “Helaas kan ik niet komen werken, want ik heb vanmiddag de zorg voor mijn kind.” Glashelder. Vaak reageert de ander in eerste instantie teleurgesteld. Hij of zij krijgt niet wat hij hoopte. Reageer dan met “ik begrijp dat je het vervelend vindt, maar ik kan niet komen.” Zwijg daarna en wacht tot de ander er blijk van geeft je standpunt begrepen en geaccepteerd te hebben. Vaak hoor je dan een: “nou mooi is dat, wat moet ik nu doen?” Het is geen enthousiaste reactie, maar geeft wel aan dat is doorgedrongen dat verder aandringen geen zin heeft. Vervolgens kun je met hem nadenken over wie alsnog de klus zou kunnen doen en je kunt hem bedanken voor zijn begrip.

Tip: maak gebruik van de stilte in je communicatie

Tip: wees je ervan bewust dat jouw grens de ander teleurstelt. Teleurstelling is emotie. Heb oog voor die emotie. Besteed er aandacht aan zonder van standpunt te veranderen.

Tip: bied waar mogelijk een alternatief

Tip: bedank voor zijn begrip

Ik mag het niet: over zelfbewustzijn

Hoe komt het dat velen van ons hun agenda lijken te laten bepalen door een ander? Uiteindelijk ligt de bal bij jou. Wat zijn jouw opvattingen over macht en afhankelijkheid? Mag je van jezelf tegen de heersende cultuur ingaan? Durf je alleen te staan in je opvatting? Mag je wel opkomen voor je eigenbelang en dat van je gezin? Of ben je dan lastig en egoïstisch? Maar wat is de consequentie als je zo denkt, komt er dan ooit verandering en krijg je ooit de regie terug? Niet zelden zijn het je diepste overtuigingen die de boel op slot zetten. Als er van jou altijd harmonie moet zijn, zul je nooit een conflict aangaan, hoe nuttig dat soms ook is om je doel te bereiken. Als iedereen je altijd aardig moet vinden, zul je nooit tegen een verzoek ingaan. Dat is namelijk niet aardig. Maar brengt het je ook waar je uit wilt komen? En trouwens: wat is aardig zijn eigenlijk? Is dat altijd doen wat een ander wil? Zit de ander daarop te wachten?

Tip: onderzoek bij  jezelf de drijfveren achter je gedrag. Wat bereik je ermee? Mensen die altijd ja zeggen, worden erg vaak benaderd voor klussen, allerlei commissies en overwerk. Is dat wat je wilt?

Tip: oefen in een veilige omgeving eens met nee-zeggen. Als je eenmaal doorhebt dat het je lukt, durf je het op termijn ook in spannender situaties.

Aan de slag.

Als je wilt werken aan je eigen zelfbewustzijn en vaardigheden wilt leren om effectiever op te komen voor je eigen belang, meld je dan aan voor de tweedaagse training Grenzen stellen en opkomen voor jezelf op 19 en 20 december 2019. www.cirkelvanopenheid.nl